Talen, brein en volksgezondheid,
of het drama van de afasie van sociale oorsprong

De mens is aangewezen op relaties. Een van zijn merkwaardigste eigenschappen is de mogelijkheid een dialoog te voeren: hij onderscheidt zich van dieren door zijn bekwaamheid nauwkeurig te communiceren met zijn soortgenoten. Hij is geprogrammeerd om zich door middel van een taal uit te drukken en slaagt er in zichzelf verstaanbaar te maken en te verstaan wat men hem zegt.

En toch zijn er tegenwoordig in het leven heel veel omstandigheden waarin overigens gezonde en normale personen niet kunnen genieten van de vlotte dialoog, die zo gewoon is in het dagelijkse leven. Hun neuronen werken normaal en hun gedachten zijn klaar en duidelijk, maar de uitdrukking ervan wordt gehinderd door een onmacht, een handicap die hun communicatiemogelijkheid belemmert. Ze vertonen de typische tekenen van afasie. Zoals elke persoon die de spraak mist proberen ze hun taalgebrek te compenseren met gebaren, gezichtsuitdrukkingen, flarden van zinnen met een klungelige uitspraak, waarvan het enige resultaat is, hun gesprekspartner nog verder op te sluiten in zijn perplexiteit. Dit type afasie is een pandemie, die vast te stellen is bij bijna de hele wereldbevolking zodra de contacten de lokale of nationale sfeer overstijgen. De lezer is misschien geïnteresseerd in de volgende dialoog van een vader met zijn vijftienjarige zoon, die net een Tsjech en een Koreaan pogingen zagen doen om van gedachten te wisselen in een soort wijd verspreid pseudo-Engels taaltje.

- Hij deed zoveel moeite, de sukkel! Ik had er medelijden mee, hem zo te zien stotteren, herhaaldelijk te zien stoppen, zijn hersenen te zien pijnigen en hopeloze gebaren te zien maken. Het leek wel of hij ziek was!

- Maar dat is hij ook!

- Nu overdrijf je wel, dat weet jij toch niet... En als hij al ziek was, welke ziekte zou hij dan wel hebben?

- Die ziekte heet "afasie", dat is: sprakeloosheid, stomheid. Dat moet heel beangstigend zijn. Men weet precies wat men wil zeggen, maar de woorden komen niet, de mond kan zelfs de eenvoudigste gedachte, die klaar en duidelijk op het scherm van het brein geprojecteerd staat, niet onder woorden brengen. Men voelt zich heel dom en als men echt iets belangrijks nodig heeft, lukt het niet in dat te bekomen, tenzij na een uiterst moeizame mentale acrobatie.

- Hoe krijgt men die ziekte?

- In de gevallen van een lichamelijke, zogenaamd "somatische" afasie is de oorzaak een hersenletsel: een bloedvat dat gesprongen is in de hersenen, een tumor die op de neuronen drukt of iets van die aard. Er bestaat ook een "psychogene" afasie, veroorzaakt door een psychisch trauma, bijvoorbeeld bij een kind dat het spraakvermogen verliest ten gevolge van een verkrachting. Maar meestal, zoals in het geval dat we zojuist gezien hebben, is de oorzaak noch fysisch, noch psychisch, maar van sociale oorsprong: het gaat over een sociogene afasie. De Koreaan, die zojuist je medelijden wegdroeg, beschikt duidelijk over goed werkende hersenen, maar hij heeft niet voor de gepaste behandeling gekozen om van zijn ziekte te genezen. En omdat hij probeert te communiceren met een persoon, die aan dezelfde kwaal lijdt, en eveneens een ongeschikte behandeling gekozen heeft, slaagden ze er niet in elkaar te verstaan.

- En wat zijn die behandelingen?

- Ze hebben allemaal te maken met curatieve mentale gymnastiek. Dat lijkt op het programmeren van een computer. Het bestaat erin, dat men reeksen programma's en hopen gegevens in het hoofd steekt. Als al het nodige goed geïnstalleerd zit in de hersencomputer, kan men vlot een dialoog voeren. Ieder van ons heeft dat gedaan zonder het te beseffen, vanaf de leeftijd van 16 - 18 maand, dat proces heette toen "leren spreken". Het probleem op het vlak van de wereldwijde volksgezondheid komt daaruit voort, dat - om zeer complexe redenen - het programmeren anders gebeurt naargelang de plaats. Er bestaat geen gemeenschappelijk programma. De behandeling bestaat er dus in één enkel programma te bezorgen dat voor iedereen geldig is.

- En helpt dat?

- Heel wat mensen krijgen nooit de gelegenheid zich te laten verzorgen. Die kunnen nooit nauwkeurig van gedachte wisselen met anderstaligen; als ze willen communiceren, proberen ze dat te doen met de ogen, een glimlach of gebaren. Daarmee komt men niet ver. Onder diegenen, waarop men een remedie toegepast heeft om echte genezing na te streven, en zo zijn er heel veel, wordt de afasie veroorzaakt door het feit, dat ze de "masoch-behandeling" gekregen hebben, omdat de autoriteiten van hun land hun die opdringen, of omdat ze bedrogen werden door mode, reclame of verkeerde informatie.

- Die masoch-behandeling, wat is dat voor iets?

- Het is een behandeling die gebeurt in klasverband gedurende de schoolse opleiding. Ze duurt vijf à tien jaar, naargelang het land, telkens drie, vier of vijf uur per week gedurende elk schooljaar. Grof gerekend komt dat in totaal neer op 600 tot 2000 uur mentale gymnastiek. Maar met zo weinig oefening is alleen maar enige verbetering in de toestand te verwachten, helemaal geen genezing. Daarvoor is meer dan 8000 uur zwoegen nodig.

- Waarom noem je die behandeling masoch? Masochisme, dat is toch dat men zich vrijwillig pijn doet, nietwaar?

- Ja, of zonder lichamelijke pijn te hebben, dat men een traag, ingewikkeld, duur, moeizaam systeem kiest, terwijl er een ander bestaat dat eenvoudig en snel werkt. Waarom dat systeem masochistisch is? Precies omdat dit groot aantal uren helemaal niet nodig is, 90% van de inspanningen, die deze behandeling oplegt, dragen absoluut niets bij om van de afasie af te geraken. Ze zijn nutteloos voor dat doel.

- Wat laat je toe dat te zeggen?

- Vergelijking met de andere behandeling. Daarbij volstaan 100 tot 250 uur om tot genezing te leiden. De mensen uit de meest diverse landen, die we thuis ontvingen - Mitsuko, Vladimir, Jon, Vojciech, Reza, Rosinha, Jiangyi, enz. - hebben voor de zinvolle behandeling gekozen, zodat er bij hen zelfs geen spoor is van afasie, wij verstaan elkaar ten volle, probleemloos, net zoals wij beiden nu onze moedertaal spreken, en heel vaak lachen we samen zonder enige geremdheid.

- Ha, ik snap het! Wat jij de doeltreffende behandeling noemt is het Esperanto, nietwaar? Mij heeft men behandeld met Esperanto, hé?

- Jij bent een speciaal geval, omdat je de inspanning van de mentale gymnastiek niet hebt moeten doorstaan, jij hebt het geluk gehad, dat je er bij was en ons hoorde spreken als we buitenlanders ontvingen, of als we met vakantie gingen naar Finland, Bulgarije of Italië of toen ons gezin de wedstrijd won die ons de reis naar Brazilië betaalde, waar we enkel contact hadden met mensen die Esperanto spraken.

- De masoch-behandeling is dan het Engels?

- Ja, en allerlei andere talen.

- Maar ik doe graag talen. Ik heb veel vrienden die Duits verfoeien, maar ik leer graag Duits. Ik vind het fijn dat het Duits hier de eerste verplichte vreemde taal is.

- Het doet me genoegen je dat te horen zeggen. Het is altijd goed een taal te leren, dat opent de geest, ook al slaagt men er nooit in ze volledig te beheersen.

- Maar zeg eens waarom de behandeling met Esperanto betere resultaten geeft dan de andere?

- Omdat ze de ziekte aanpakt door eenvoudige maar ruim werkende programma's in de geest te brengen. Bijvoorbeeld, hoe vorm je de verleden tijd in het Esperanto, hoe zeg je "hij is gekomen, hij is gevallen, hij heeft gevat, hij heeft gezongen, hij heeft gedronken, hij heeft gedacht", enz.? Moet je daar voor nadenken, in je geheugen gaan zoeken?

- Natuurlijk niet, ik gebruik telkens de -is uitgang : li venis, li falis, li kaptis, li kantis, li trinkis, li pensis.

- Wel, bij de masoch-behandeling, met het Engels, moet je telkens een verschillende vorm in je hoofd prenten: de verleden tijd van come 'komen' wordt came: je kan het juiste woord niet zelf vormen of raden, je moet het apart leren en zo gaat het voor alle werkwoorden, die we zojuist vermeld hebben: fall / fell, catch / caught, sing / sung, drink / drank, think / thought. Met andere woorden, om in het Engels iets te vertellen dat voorheen gebeurd is, moet je een hele reeks speciale vormen in je hoofd gestoken hebben, waar wij eenvoudig één uitgang voor gebruiken, die we in 1 seconde leren en nooit zullen vergeten. En zo gaat het ook met de honderdduizenden details van de taal.

- Inderdaad, in het Duits is dat ook zo, het zit vol dingen die men in zijn kop moet proppen, wat in Esperanto helemaal niet moet: de "sterke werkwoorden", de plaats van de woorden in de zin, de meervouden en veel andere vormen. Maar als het Esperanto zulke leuke resultaten geeft, hoe komt het dan, dat de mensen het niet verkiezen?

- Omdat men hun niet duidelijk het verschil uitlegt tussen de diverse geneesmethodes. Als gevolg daarvan wordt de mensheid in twee groepen verdeeld: een kleine marginale bevolking die vrij is van sociogene afasie, en een overgrote meerderheid die jarenlang zwoegt met mentale gymnastiek om uiteindelijk toch niet helemaal te genezen; hiertoe hoort die meneer, die daarstraks zo vertwijfeld sukkelde en er niet in slaagde zich verstaanbaar te maken. Het was een volwassen Koreaan in een net pak, hij had dus zeker 2000 uur Engelse gymnastiek gekregen, de praktijk niet meegerekend. Een ander nadeel van de masoch-behandeling is, dat hetgeen verworven werd door die jaren gymnastiek, in korte tijd verloren gaat als men het een jaar of twee niet meer onderhoudt. Met een systeem waarin de inspanningen niet doeltreffend zijn, blijven de soepelheid en de kracht maar gehandhaafd als men zich steeds opnieuw blijft oefenen.

- Maar waarom legt men dat aan de mensen niet uit?

- Ik zou het niet weten. Weet je, het is niet omdat ik je vader ben, dat ik op alle mogelijke vragen een antwoord heb. Wat ik vaststel is, dat telkens iemand het doeltreffende systeem voorstelt, er mensen opdagen, die het tegenhouden, het in een verkeerd daglicht stellen, anderen proberen te overtuigen het niet aan te nemen. Je zou dat op het Internet moeten zien! Het zit vol forums, waar mensen de doeltreffende behandeling voorstellen, maar ze worden onmiddellijk weggehoond, vaak echt beledigend, door anderen die alleen zweren bij de masoch-behandeling en van niets anders willen horen.

- En hoe leggen ze die verwerping uit? Het is toch raar! Ons systeem werkt zo goed!

- Ik snap het niet. Ze baseren zich nooit op feiten, ze vergelijken nooit, ze kijken niet hoe onze therapie werkt. In plaats van bewijzen of gegevens te leveren, spreken ze alleen maar subjectieve oordelen uit: "Het is absurd", "het is utopie", "Esperanto is niet ernstig". Of ze spreken over de toekomst, alsof ze die zouden kennen: "Dat zal nooit werken", "het is niet realistisch", enz.

- Maar waarom doen ze dat?

- Weet ik veel! Ik heb dat proberen te verstaan, maar het viel niet mee. Waarschijnlijk weten ze het zelf niet. Het lijkt alsof ze uit angst handelen, maar angst waarvoor? Zijn ze er bang voor ten volle mens te worden, een mens, die het potentieel van zijn brein, met de ingeboren spraakprogramma's, ten volle uitbaat? Er zijn kinderen die angst hebben volwassen te worden, hun speeltjes te moeten opgeven en voor hun verantwoordelijkheid geplaatst te worden. Enerzijds willen ze groeien, maar anderzijds trekken ze zich terug in hun kind-zijn. Het is misschien iets in die aard. Je hebt gelijk, het is niet normaal. Waarom verhinderen, verwerpen, remmen ze de verspreiding van een behandeling die de sociogene afasie volledig geneest? Ik veronderstel dat deze wil te verhinderen dat de genezing zou gebeuren een effect is van de pandemie.

- Een pandemie? Wat is dat?

- Het is een term uit de volksgezondheidsleer. Men spreekt van een epidemie, als een ziekte zich snel verspreidt bij een deel van de bevolking, en over een pandemie, als ze praktisch iedereen treft. In dit geval gaat het om een zuiver mentale ziekte, omdat ze de vlotte spraak belet bij mensen, wiens brein perfect werkt. Mentale ziekten weerstaan over het algemeen aan genezing.

- Maar jij, die bij volksgezondheidsdiensten gewerkt hebt, heb jij dan niets kunnen doen?

- Neen. De gezagsdragers zijn immers ook aangetast. Dat is het verschil tussen een epidemie en een pandemie. Bij een pandemie vormen de niet-aangetaste personen een zo kleine minderheid dat hun invloed verwaarloosbaar is. De Koreaan en de Tsjech, die we zonet zagen, hebben enorme inspanningen gedaan om van hun afasie af te geraken, maar deze inspanning bezorgde hun geen normaal spraakvermogen. Waarom? Omdat de ziekte ook de gezagsdragers van hun landen aangetast heeft, zodanig dat ze een ongeschikte, in dit geval verkeerde behandeling verkiezen. Hetzelfde gebeurt wereldwijd: de gezagsdragers weigeren de verschillende therapieën te vergelijken, alsof vergelijken niet de normale manier is om te weten welke van de verschillende systemen het doeltreffendste is.

- Gaat dat altijd zo bij volksgezondheid?

- Neen. Om de pokken uit te roeien heeft men eerst zogenaamde pilootprojecten uitgewerkt: men heeft de verschillende strategieën toegepast op beperkte bevolkingsgroepen om te zien of ze doeltreffend waren, om de voordelen en de risico's op te sporen. Op 12 jaar tijd werden de pokken uitgeroeid. Men zou de sociogene afasie zelfs op nog kortere tijd kunnen uitroeien. En het zou niet eens nodig zijn pilootprojecten op te zetten. De behandeling met Esperanto is al uitgetest door miljoenen mensen in meer dan 120 landen. Men heeft er dus ruime ervaring mee, al meer dan een eeuw, en tonnen documenten. Men beschikt dus over alle nodige elementen om te oordelen. Weet je, de mensen zijn raar! Heel vaak zijn ze bang voor wat goed is voor hen. Bovendien zijn er mensen die al het mogelijke doen om een doeltreffende behandeling niet te laten aannemen en om mensenbroeders verder te laten ploeteren in hun ziektebeeld - zoals dat het geval is met de sociogene afasie - gewoon maar voor hun plezier de bovenhand te hebben bij een discussie. Je moest dat eens zien op Internet! Je bent nog te jong om het te beseffen, maar de verschillende vormen van geestelijke ziektebeelden zijn zeer verspreid onder de bewoners van onze aarde.

- Soms pruttel ik wel eens tegen jullie, mijn ouders, en heb ik in mijn gedachten kritiek op jullie, ook al vertel ik jullie niet al wat er in mijn hoofd omgaat, maar voor wat de afasie betreft, ben ik wel heel tevreden, dat ik als kind in de pot toverdrank gevallen ben en zo aan de ziekte ontsnapte. Stel je voor! Anders zou ik nooit Lydia hebben leren kennen, of tenminste nooit met haar kunnen babbelen! De gedachte alleen al maakt me misselijk.

Vertaald door Ir Leo De Cooman