Claude Piron

Περισσότερες απαντήσεις γι' αυτόν, που επιφυλάσσεται για την Εσπεράντο


Περιεχόμενα


1. «Η Εσπεράντο έχει τις ρίζες της στην κουλτούρα του δυτικού κόσμου και με το Fundamento της είναι άρρηκτα δεμένη με την κουλτούρα αυτή στη μορφή που είχε τον 19ο αιώνα».


2. «Αυτό προσδιορίζει και τα όρια της ουδετερότητας, της δικαιοσύνης, της δημοκρατικότητας και της καταλληλότητάς της στον σημερινό κόσμο».


3. «Για παράδειγμα, η πατριαρχική της δομή δεν είναι πλέον κατάλληλη».


4. Δεν θα ήταν καλύτερα να δημιουργηθεί μία νέα πιο δίκαιη γλώσσα για τη διεθνή επικοινωνία;


1. «Η Εσπεράντο έχει τις ρίζες της στην κουλτούρα του δυτικού κόσμου και με το Fundamento της είναι άρρηκτα δεμένη με την κουλτούρα αυτή στη μορφή που είχε τον 19ο αιώνα».


Σίγουρα υφίσταται ένας δεσμός μεταξύ της ομιλούμενης, στην πράξη χρησιμοποιούμενης Εσπεράντο και του Fundamento, αλλά αυτός ο δεσμός οπωσδήποτε δεν είναι άκαμπτος. Το 95% των χρηστών της Εσπεράντο δεν γνωρίζει το Fundamento, τους είναι μάλιστα εντελώς αδιάφορο. Το Fundamento έχει μικρή επίδραση, όταν κάποιος παρατηρεί ή εξετάζει την εξέλιξη της γλώσσας. Η επίδρασή του είναι κατά βάση έμμεση, π.χ. μέσω των διδακτικών βιβλίων και των βιβλίων γραμματικής, τα οποία κατά κανόνα έχουν γραφτεί από καλούς γνώστες του Fundamento.


Ε ναι, η Εσπεράντο έχει ρίζες στην κουλτούρα του δυτικού κόσμου. Ή πιο σωστά σ' αυτή της Ανατολικής Ευρώπης: το δυτικότροπο είναι καθαρά ένα «κοστούμι», εξωτερικό, φαινομενικό. Με τον τρόπο που βλέπω εγώ τα πράγματα, η σχέση της Εσπεράντο με τις ευρωπαϊκές της ρίζες μοιάζει με αυτήν των ριζών της Κρεολικής της Αϊτής με τη γαλλική γλώσσα. Αν και ο σύνολο σχεδόν του αϊτινού λεξιλογίου έχει τις ρίζες του στις ινδοευρωπαϊκές γλώσσες, η ίδια η γλώσσα δεν είναι, δομικά, ινδοευρωπαϊκή. Μεταξύ των ριζών και του ώριμου φυτού υπάρχει μία τεράστια διαφορά.


Παρεμπιπτόντως, ο Ζάμενχοφ ξεκάθαρα και δικαίως έλεγε, ότι προτείνει μία γλώσσα που δεν δημιουργήθηκε σύμφωνα με το ευρωπαϊκό μοντέλο. Να τι γράφει στο Unua Libro:


"...η κάθε λέξη απαντάται πάντα και μόνο σε μία σταθερή μορφή, συγκεκριμένα στη μορφή με την οποία έχει τυπωθεί στο λεξικό. Και οι διάφοροι γραμματικοί τύποι, οι αμφίδρομες σχέσεις μεταξύ των λέξεων κλπ. εκφράζονται με την σύνθεση απαράλλακτων λέξεων. Αλλά, επειδή μία παρόμοια γλωσσική δομή είναι κάτι το εντελώς ξένο για τους ευρωπαϊκούς λαούς και το να την συνηθίσουν θα αποτελούσε γι' αυτούς μία δύσκολη υπόθεση, για τον λόγο αυτό προσάρμοσα εντελώς αυτήν την αποσυναρμολόγηση της γλώσσας στο πνεύμα των ευρωπαϊκών γλωσσών, ώστε αν κάποιος μάθει τη γλώσσα μου σύμφωνα με το διδακτικό βιβλίο, χωρίς να έχει διαβάσει πριν τον πρόλογο (ο οποίος για την εκμάθηση είναι εντελώς αχρείαστος), ούτε καν θα υποψιαστεί, ότι η μορφή αυτής της γλώσσας διαφέρει σε κάτι από τη μορφή της μητρικής του γλώσσας."


Μετά, επεξηγεί ότι η λέξη fratino αποτελείται από τρείς ΛΕΞΕΙΣ: frat, in kaj o. Αυτός ο τρόπος θεώρησης των πραγμάτων είναι τυπικά κινέζικος. Στο απόσπασμα που παρατέθηκε παρουσιάζεται καθαρά, το ότι ο Ζάμενχοφ επεξεργάστηκε μία γλώσσα με μορφή όχι ευρωπαϊκή στην οποία απαντώνται όλα τα χαρακτηριστικά των λεγόμενων απομονωτικών γλωσσών. Λέγοντας κανείς: «οι διάφοροι γραμματικοί τύποι, οι αμφίδρομες σχέσεις μεταξύ των λέξεων κλπ. εκφράζονται με την σύνθεση απαράλλακτων λέξεων» είναι σαν να ορίζει το κριτήριο κατάταξης μίας γλώσσας στην κατηγορία των απομονωτικών.


Μάλλον θα απορείς, που για τον Ζάμενχοφ, τέτοια γλωσσικά στοιχεία όπως το o και το in θεωρούνται λέξεις. Κατά τη γνώμη μου χρησιμοποίησε μία τέτοια ορολογία για να τονίσει, ότι η γλώσσα αποτελείται από απαράλλακτα δομικά στοιχεία, τα οποία μπορούν να συναρμολογηθούν μεταξύ τους, χωρίς αυτό να επιτρέπει την μορφολογική αλλαγή οποιουδήποτε εξ αυτών (τέτοιου είδους μορφολογικές αλλαγές είναι συχνές στις δυτικές γλώσσες, όπως στην αγγλική: "foot > feet"; "come > came"). Έχω την εντύπωση, ότι κάπου θα είχε δει μία περιγραφή της Κινεζικής, με παραδείγματα, ίσως ακόμη και να είχε στα χέρια του μία κινεζική γραμματική και έτσι να διαπίστωσε ότι μία τέτοια γλωσσική κατασκευή έχει πολλά πλεονεκτήματα. Απ' τη μια πλευρά για την τέλεια κανονικότητα και από την άλλη για την ευκολία, με την οποία επιτρέπει την έκφραση πολύπλοκων νοημάτων με το συνδυασμό απλών λέξεων. Τον 19ο αιώνα, τα κείμενα για την Κινεζική, βασισμένα στη γραφή, χωρίς να λαμβάνεται υπόψη η ομιλούμενη γλώσσα, χρησιμοποιούσαν γενικά τον όρο «λέξη», όταν στην πραγματικότητα επρόκειτο για τα θεμελιώδη απαράλλακτα δομικά στοιχεία, από τα οποία αποτελείται η γλώσσα. Σήμερα αυτά τα δομικά στοιχεία αποκαλούνται μορφήματα.


Είναι γεγονός, ότι το πνεύμα της Εσπεράντο δεν είναι καθόλου ευρωπαϊκό. Σε καμια ευρωπαϊκή γλώσσα δεν μπορεί να εκφραστεί ο ίδιος συλλογισμός με τόσο διαφορετικές προτάσεις όπως li iris kongreson trajne, kongresen li trajnis, li iris al la kongreso per trajno, pertrajne li veturis kongresen,li trajne alkongresis κλπ. Αυτή η πληθώρα δυνατοτήτων για την έκφραση ενός νοήματος οφείλεται στο γεγονός, ότι τα μορφήματα είναι εντελώς απαράλλακτα και μπορούν να συνδυαστούν χωρίς τον οποιοδήποτε περιορισμό, ένα χαρακτηριστικό το οποίο η Εσπεράντο μοιράζεται με τα Κινέζικα. Στην αξιοπρόσεκτη εξέλιξη της γλώσσας συνέβαλλαν, εκτός των πολλών Ούγγρων κατά την περίοδο της «Σχολής της Βουδαπέστης», πολλοί Κινέζοι, Ιάπωνες και Κορεάτες. Εκφράσεις όπως la nova ponto longas unu kilometron, aŭ Unesko ree rezolucias favore al Esperanto, που βρίσκει κανείς σε κινέζικες εσπεραντικές εκδόσεις, δεν ανταποκρίνονται καθόλου στις νοητικές και γλωσσικές συνήθειες του δυτικού πολιτισμού. Ακόμη και στ' Αγγλικά, όπου εύκολα ρηματοποιούνται ουσιαστικά και ουσιαστικοποιούνται ρήματα, δεν είναι δυνατή η ρηματική χρήση των εννοιών «μακρύς» ή «ψήφισμα».


Εξ όσων γνωρίζω, μόνο στην Εσπεράντο η κομφουκιανή τετράλεξη παραίνεση προς πατέρες και γιους να ανταποκρίνονται καλά στο ρόλο τους εντός της οικογένειας, είναι δυνατόν να μεταφραστεί αυτολεξί, με τέσσερις λέξεις λοιπόν, σε παρόμοια ποιητική και σύντομη μορφή, όπως αποδίδεται αυθεντικά στα Κινέζικα: Patro patru, filu fil'. Η μοναδική μετάφραση, που βρήκα στ' Αγγλικά είναι Let the fathers be fathers and the sons sons. Στα Γαλλικά: Que le père agisse en père, le fils en fils. Αυτές οι μεταφράσεις απέχουν πολύ περισσότερο από το αυθεντικό κείμενο απ' ότι η μετάφραση στην Εσπεράντο, όχι μόνο στη μορφή, αλλά και στη σημασία τους: είναι υπερβολικά ακριβείς. Αυτό το απλό παράδειγμα δείχνει, ότι οι ευρωπαϊκές ρίζες της γλώσσας δεν την ενοχλούν στην λειτουργία της ως διαπολιτιστικού μεσολαβητή.


2. «Αυτό προσδιορίζει και τα όρια της ουδετερότητας, της δικαιοσύνης, της δημοκρατικότητας και της καταλληλότητάς της στον σημερινό κόσμο».


Ναι, σίγουρα, οι καλές ιδιότητες της Εσπεράντο έχουν όρια. Κανείς δεν ισχυρίζεται ότι είναι τέλειο μέσο για τη διεθνή επικοινωνία. Οι Εσπεραντιστές εφιστούν την προσοχή μόνο σ' αυτό, ότι είναι, υπό τις παρούσες συνθήκες, η λιγότερο κακή ή η λιγότερο ακατάλληλη. Δεν είναι τέλεια ουδέτερη, τέλεια δίκαιη, τέλεια δημοκρατική, τέλεια κατάλληλη. Αλλά αν κάποιος παραιτηθεί από τη λαχτάρα για κάτι το τέλειο και ρεαλιστικά αποδεχτεί, ότι σ' αυτόν τον πλανήτη τίποτε δεν είναι τέλειο, θα πρέπει να συμπεράνει, ότι η Εσπεράντο είναι σχετικά, ωστόσο σε σημαντικό βαθμό, σε διεθνές επίπεδο το καλύτερο μέσο επικοινωνίας σύμφωνα με αυτά τα κριτήρια. Αν απορριφθεί για τις ελλείψεις που έχει ως προς το τέλειο, τι μένει; Θα είμαστε εξαναγκασμένοι να χρησιμοποιούμε συστήματα που ικανοποιούν ακόμη λιγότερο! Υπάρχει κανείς που να ισχυρίζεται ότι τ' Αγγλικά για παράδειγμα, είναι πιο ουδέτερα, πιο δίκαια, πιο δημοκρατικά ή πιο κατάλληλα; Αν υπάρχει, θα επιθυμούσα να δω με ποια επιχειρήματα και σε ποια δεδομένα στηρίζει αυτή τη θεώρηση.


Αν προσπαθήσουμε να δούμε στην πράξη, με ποιόν τρόπο σήμερα εξελίσσεται (ή προσπαθεί να εξελιχθεί), γλωσσικά, μία σχέση μεταξύ αλλόγλωσσων, θα διαπιστώσουμε, ότι σε γενικές γραμμές υπάρχουν επτά καταστάσεις:


1. πλήρης αδυναμία επικοινωνίας,
2. Επικοινωνία σε ελάχιστο βαθμό (κομπιάζοντας κάποιες ελάχιστες και λάθος γραμματικά και στην προφορά τους λέξεις σε μια γλώσσα που κατ' ουσίαν είναι άγνωστη, με χειρονομίες, γκριμάτσες κλπ. προκειμένου να γίνει κάποιος κατανοητός)
3. «σπαστά Αγγλικά» (από τον ελάχιστο βαθμό 2 μέχρι τον κάπως καλύτερο 3 μεσολαβεί μία ολόκληρη κλίμακα βαθμών αποτελεσματικότητας),
4. καλά, υψηλού επιπέδου Αγγλικά,
5. χρήση κάποιας άλλης -εκτός των Αγγλικών- γλώσσας την οποία λίγο ως πολύ γνωρίζουν καλά οι επικοινωνούντες (συχνή περίπτωση στην Αφρική),
6. ταυτόχρονη διερμηνεία και μετάφραση,
7. Εσπεράντο.


Σύγκρινε στην πράξη και τους επτά αυτούς τρόπους πρόσβασης στην αλληλοκατανόηση στο διεθνές πλαίσιο και θα διαπιστώσεις, ότι η Εσπεράντο -σχετικά με την ουδετερότητα, τη δικαιοσύνη, τη δημοκρατικότητα και την καταλληλότητα- σαφώς υπερέχει όλων των άλλων.


* Δεν είναι εντελώς ουδέτερη, αλλά είναι πολύ περισσότερο ουδέτερη απ' ότι τ' Αγγλικά και οι άλλες εθνικές γλώσσες, καμία εκ των οποίων δεν είναι ελεύθερη πολιτικών, οικονομικών ή εθνικιστικών ετικετών.


* Δεν είναι εντελώς κατάλληλη, αλλά, σύμφωνα με τις εμπειρίες μου με τα διάφορα συστήματα διαπολιτιστικής ή διεθνούς επικοινωνίας, είναι λιγότερο ακατάλληλη από τις υπόλοιπες, κυρίως σε σχέση με τ' Αγγλικά, των οποίων η ανακρίβεια, οι εξαιρέσεις και η προφορά, δύσκολη για την πλειοψηφία των λαών, τα κάνουν εντελώς ακατάλληλα να διευκολύνουν την διαπολιτιστική επικοινωνία.


* Δεν είναι εντελώς δίκαια: για να επιτευχθεί ένα καλό λειτουργικό επίπεδο, απαιτεί -σύμφωνα με τους υπολογισμούς μου- τον τετραπλάσιο χρόνο από έναν άνθρωπο που ζει στην Ανατολική Ασία απ' ότι χρειάζεται κάποιος Δυτικός. Αλλά ο συσχετισμός αυτός υπερέχει εκείνου, που απαιτεί η Αγγλική, την οποία οι περισσότεροι Ανατολικοασιάτες ποτέ δεν καταφέρνουν να μάθουν στο ίδιο αυτό επίπεδο. Αν χρειαζόμαστε 200 ώρες, ώστε να καταφέρουμε να χρησιμοποιούμε καλά την Εσπεράντο και 5000 ώρες για να καταφέρουμε να χρησιμοποιούμε τ' Αγγλικά στο ίδιο επίπεδο, είναι πιο δίκαιος ένας κόσμος που επικοινωνεί με την Εσπεράντο. Εκτός απ' αυτό, ένα σύστημα στο οποίο όλοι συμμετέχουν στον κόπο, είναι πιο δίκαιο από κάποιο, στο οποίο μία μειοψηφία προνομιούχων δεν ξοδεύει καθόλου πνευματική ενέργεια, απολαμβάνοντας παρόλα αυτά σταθερά και χωρίς να το αξίζει, υπεροχή στη χρήση του γλωσσικού «όπλου».


* Δεν είναι εντελώς δημοκρατική, αλλά λόγω του ότι επιτρέπει πολύ περισσότερη ελευθερία, είναι πιο δημοκρατική από άλλα συστήματα. Οι υπόλοιπες γλώσσες που χρησιμοποιούνται διεθνώς είναι δικτατορικές: απαιτούν την έκφραση της σκέψης με λέξεις, με την επιτρεπόμενη συντακτική δομή και καμία άλλη. Για παράδειγμα αν πούμε στ' Αγγλικά he helps to me, είναι λάθος, ενώ στα Γερμανικά το "li helpas al mi" (er hilft mir) αποτελεί το μοναδικό σωστό τύπο, το ίδιο όπως και στα Ρωσικά (он мне помогает). Στα Γαλλικά, είτε χρησιμοποήσει κανείς την αγγλική είτε τη γερμανική δομή και πει λοιπόν il aide moi ή il aide à moi, θα γελοιοποιηθεί. Το γεγονός ότι στην Εσπεράντο μπορούμε να πούμε το ίδιο καλά li helpas min (αγγλική δομή), li min helpas (γαλλική δομή) ή li helpas al mi (γερμανική και ρωσική δομή), εμπεριέχει αίσθηση ελευθερίας στην έκφραση, η οποία, νομίζω, σέβεται περισσότερο τα κριτήρια της δημοκρατικότητας. Όσο λιγότερο αυστηρές είναι οι δομές, τόσο περισσότερο αποφεύγεται το ρίσκο για τσαπατσουλιές, πράγμα που προκαλεί κοροϊδίες ή/και αίσθημα κατωτερότητας.


* Είναι πιο δίκαιη και πιο δημοκρατική και για το λόγο, ότι η εκμάθησή της προσφέρει έναν πιο σημαντικό ρόλο στην ευστροφία απ' ότι στην αντανακλαστική μορφοποίηση ή στην απομνημόνευση, μειώνοντας έτσι τις διαφορές μεταξύ των λαών σχετικά με τη δυνατότητα να την μάθουν καλά. Οι ευρωπαϊκές γλώσσες εμπεριέχουν μία πληθώρα αυθαίρετων τύπων, οι οποίοι δεν είναι δυνατόν να παραχθούν, αλλά πρέπει κανείς να τους μάθει με κόπο, με συχνές επαναλήψεις, να τους απομνημονεύσει (και μετά από κάποια χρόνια να τους ξεχάσει). Ένας Κινέζος μπορεί πιο εύκολα να μάθει, ότι το 我是 wo shi, 你是 ni shi, 他是 ta shi είναι στην Εσπεράντο mi estas, vi estas, li estas, από του να βάλει στο μυαλό του το I am, you are, he is. Με τον ίδιο τρόπο απαιτείται λιγότερη φαιά ουσία, ώστε να κάνει τα παράγωγα mi > mia, ŝi > ŝia, εντελώς αντίστοιχα με τα Κινέζικα 我 wo >我的 wode, 她 ta > 她的 tade ή να απομνημονεύσει τύπους, που δεν έχουν εντελώς καμία σχέση μεταξύ τους, όπως I - my - mine; she - her - hers. Είναι πιο εύκολο να φτιάξει τη λέξη eksterlandano (Κινέζικα: 外国人 waiguoren) από το ekster (Κινέζικα: 外wai), το land (国 guo) και το ano (人ren) από του να πρέπει να θυμάται το εντελώς διαφορετικό foreigner. Το ίδιο με ομάδες λέξεων, όπως horse / mare/ colt/ stallion οι πιθανότητες να μην μπορεί να θυμηθεί την κατάλληλη λέξη, όταν τη χρειαστεί, είναι πολύ περισσότερες απ' ότι με τις λέξεις της ομάδας ĉevalo, ĉevalino, ĉevalido, virĉevalo (στα Κινέζικα αντίστοιχα 马 ma, 母马 muma, 小马 xiaoma, 公马 gungma. Σύγκρινε επίσης, από τη μια πλευρά τα ox /cow / calf / bull και από την άλλη τα bovo > bovino > bovido > virbovo, (Κινέζικα: 牛 niu > 母牛 muniu > 小牛 xiaoniu > 公牛 gongniu).


Λόγω αυτής της μικρότερης επιβάρυνσης της μνήμης, η οποία αφορά σε εκατοντάδες χιλιάδες γλωσσικών στοιχείων, η Εσπεράντο μαθαίνεται ασύγκριτα πιο γρήγορα από άλλες γλώσσες, και διατηρείται στη μνήμη πιο εύκολα. Εκτός απ' αυτά, η αίσθηση της γλωσσικής άνεσης είναι μεγαλύτερη στα πλαίσια ενός διεθνούς περιβάλλοντος που μιλάει Εσπεράντο π' ότι σε περιβάλλον που χρησιμοποιεί ένα άλλο σύστημα. Οι άνθρωποι αισθάνονται να τυγχάνουν μεγαλύτερου σεβασμού. Η αίσθηση είναι, ότι η γλώσσα έγινε για τον άνθρωπο, για να καταστήσει δυνατή τη διαπροσωπική επικοινωνία και όχι ότι ο άνθρωπος είναι αυτός, που σαν υποχείριο, θα πρέπει να προσαρμοστεί στη γλώσσα, δηλαδή στα αυθαίρετα καπρίτσια των προπαππούδων της εκάστοτε γλώσσας.


Γι' αυτό η Εσπεράντο πλησιάζει περισσότερο τα ανέφικτα ιδανικά της ουδετερότητας, της δικαιοσύνης, της δημοκρατικότητας και της καταλληλότητας. Βρισκόμενοι αντιμέτωποι με διάφορες επιλογές, δεν θα έπρεπε η σοφία να μας οδηγήσει να διαλέξουμε την καλύτερη, ακόμα κι αν δεν είναι ιδανική;


Οι διαπροσωπικές σχέσεις σε διεθνές πλαίσιο εντατικοποιούνται με ιδιαίτερα ταχύ ρυθμό. Για παράδειγμα, μέσα σε 30 χρόνια ο αριθμός των μεταναστών-εργαζομένων αυξήθηκε από 75 σε 200 εκατομμύρια. Μία ευφυής κοινωνική οργάνωση θα απαιτούσε τη σύγκριση, με κριτήρια κόστους/αποτελεσματικότητας, αλλά και δικαιοσύνης κλπ., των διαφόρων μεθόδων διαπολιτιστικής επικοινωνίας -κυρίως την Αγγλική και την Εσπεράντο- και θα επέλεγε αυτή με την πλέον συμφέρουσα αναλογία μεταξύ κόστους και αποτελεσματικότητας. Ο τεράστιος αριθμός των ανθρώπων, που υποφέρει από ψυχοπλάκωμα και αδικία, λόγω της αδυναμίας γλωσσικής επικοινωνίας, αξίζει περισσότερης προσοχής από αυτή που αφιερώνεται.


3. «Για παράδειγμα, η πατριαρχική της δομή δεν είναι πλέον κατάλληλη».


Έχει πράγματι η Εσπεράντο πατριαρχική δομή; Σίγουρα όχι περισσότερο από τις άλλες γλώσσες, που χρησιμοποιούνται σήμερα στις διεθνείς σχέσεις. Αν η Εσπεράντο δεν χαρακτηρίζονταν από τις ρίζες της, που προέρχονται από ζώσες γλώσσες, από τον τόπο και τον χρόνο στους οποίους γεννήθηκε, θα υφίστατο την κριτική, ότι αποτελεί ένα αφηρημένο, άψυχο προϊόν εργαστηρίου. Αρκετά από το πνεύμα της, τα χρωστάει στον τόπο και στο χρόνο, που -ας πούμε- έλαβε σάρκα και οστά. Αλλά ακριβώς εξαιτίας αυτού έχει ζωηράδα, ψυχή, δικό της κλίμα, που τα υπόλοιπα σχέδια για διεθνείς γλώσσες ουδέποτε προσέγγισαν, και το οποίο αποτελεί πλεονέκτημα, ψυχλογικά, γιατί χρησιμοποιώντας την κανείς, αισθάνεται ότι χρησιμοποιεί μία κανονική ανθρώπινη γλώσσα και όχι κάποιο κώδικα.


Αλλά, όπως και νά 'χει το πράγμα, δεν καταλαβαίνω γιατί οι πατριαρχικές δομές της Εσπεράντο, αν υπάρχουν τέτοιες, θα την έκαναν λιγότερο κατάλληλη διεθνή γλώσσα, απ' ότι τ' Αγγλικά (ή τα Λατινικά, ή τα Ιαπωνικά...). Αυτά δεν έχουν πατριαρχικές δομές; Θα ήθελα να δώσω ξανά έμφαση στο ότι δεν έχει νόημα να αναζητούμε την τέλεια γλώσσα. Αυτό που χρειαζόμαστε είναι μία γλώσσα που πραγματικά είναι σε θέση να θεραπεύσει σοβαρά τους ανθρώπους από την κοινωνική-εξαναγκαστική αφασία, στην οποία καταδικάζει την πλειοψηφία των ανθρώπων που πρέπει να επικοινωνούν με αλλόγλωσσους, η παγκόσμια χρήση της Αγγλικής.


Η Εσπεράντο είναι η μοναδική γλώσσα, για την οποία έχει αντικειμενικά αποδειχθεί, ότι θεραπεύει σχετικά γρήγορα τους ανθρώπους από αυτόν τον λίγο-πολύ αφασιακό τρόπο επικοινωνίας, που χαρακτηρίζει σήμερα τις διεθνείς σχέσεις, που βασίζονται στη χρήση της Αγγλικής (ή σε συστήματα όπως η άμεση διερμηνεία, όπου σε ένα μεγάλο μέρος συμμετεχόντων σε μία συζήτηση επιβάλλεται το να μιλάει μία γλώσσα διαφορετική από τη δική του).


4. Δεν θα ήταν καλύτερα να δημιουργηθεί μία νέα πιο δίκαιη γλώσσα για τη διεθνή επικοινωνία;


Θα κάνω μία παρέκβαση, εξετάζοντας κάποιο πολύ πρακτικό σημείο: ποιά επιλογή μπορούν να κάνουν οι άνθρωποι σήμερα; Αντί να παίρνουμε σαν σημείο αναφοράς μία ιδανική γλώσσα, που δεν υφίσταται, συγκρίνω την Εσπεράντο με τα επικοινωνιακά μέσα, που προσφέρονται στην πράξη. Εξετάζω και την μοίρα των μη δυτικών λαών. Αυτό έχει για μένα μεγάλη σημασία, όπως θα έχουν σίγουρα αντιληφθεί, όλοι όσοι έτυχε να διαβάσουν το άρθρο μου "La okcidenta dialekto" («Η δυτική Διάλεκτος»), ή το βιβλίο μου "La bona lingvo" («Η καλή Γλώσσα»). Σημειώνω εντούτοις, ότι αν οι μη Δυτικοί δεν επιλέξουν την Εσπεράντο, θα πρέπει ή να παραιτηθούν εντελώς από του να έχουν άμεσες διεθνείς επαφές ή να προσπαθήσουν να μάθουν Αγγλικά. Τα τελευταία έχουν τα άσχημα, υπερβολικά δυτικά χαρακτηριστικά της Εσπεράντο σε τεράστια, πραγματικά τεράστια μεγαλύτερο βαθμό, στην πραγματικότητα τόσο μεγάλο, που μόνο μία μικρή ελίτ αυτών των λαών (τουλάχιστον στην Ανατολική Ασία), καταφέρνει να μάθει τη γλώσσα σε βαθμό που επιτρέπει πραγματικά την επικοινωνία. Η Εσπεράντο παρέχει αξιοσημείωτα πιό ικανοποιητικά αποτελέσματα. Συνέλεξα πολλές μαρτυρίες από Ανατολικο-ασιάτες, που έμαθαν και Αγγλικά και Εσπεράντο. Όλοι τους ανεξαίρετα υποστηρίζουν, ότι για την επίτευξη ενός αποτελεσματικού επιπέδου χρήσης της γλώσσας χρειάζεται για την Εσπεράντο πολύ λιγότερος κόπος και χρόνος απ' ότι για τ' Αγγλικά.


Εξ αυτών συμπεραίνω, ότι γι' αυτούς που πρέπει να έχουν διαφυλετική επικοινωνία - και για όσο δεν έχει βρεθεί και λειτουργήσει κάποια καλύτερη γενική γλώσσα επικοινωνίας- ένας κόσμος με την Εσπεράντο είναι πιο δίκαιος, πιο άνετος, πιο ευχάριστος από έναν κόσμο χωρίς Εσπεράντο.


Είναι γεγονός, ότι δεν σκέφτομαι μόνο τους ενήλικες και όσους πρέπει να επικοινωνούν διασυνοριακά -αν και για χρόνια η επαγγελματική μου δραστηριότητα με πρόσφυγες μου έδωσε την ευκαιρία να γνωρίσω το εύρος των δυσκολιών, που οφείλονται στην γλωσσική άγνοια- αλλά και αυτά τα εκατομμύρια και εκατομμύρια νέων σ' όλο τον κόσμο, τα οποία εξαναγκάζουν να φυτέψουν στο μυαλό τους τις αμέτρητες ασυνέπειες της Αγγλικής, των οποίων ποτέ δεν θα γίνουν κύριοι, ενώ αν τους δίδασκαν Εσπεράντο, οι ευκαιρίες που θα είχαν να την μάθουν καλά, μετά από μικρότερης ψυχικής πίεσης και διάρκειας προσπάθεια θα ήταν πάρα πολύ μεγαλύτερες. Η κοινωνία δεν χειρίζεται έτσι με έξυπνο τρόπο τους πόρους της και την πνευματική ενέργεια των πολιτών της.


Να γιατί μου φαίνεται ότι αξίζει να δραστηριοποιηθώ, προκειμένου να πληροφορήσω τους ανθρώπους, ότι η Εσπεράντο αποτελεί μία καλύτερη λύση, έστω κι αν δεν είναι απόλυτα ιδανική, μέχρι εκεί λείπουν πολλά. Κι αν ακόμη η δραστηριοποίηση πρόκειται να διαρκέσει μερικούς αιώνες. Άξιζε τον κόπο να πολεμάει κανείς ενάντια στη σκλαβιά, ακόμη κι όταν η κατάργησή της φαινόταν απραγματοποίητη και όταν η πρόοδος προς αυτήν την κατεύθυνση έδειχνε απαγοητευτικά αργή. Μία δραστηριοποίηση υπέρ της Εσπεράντο δεν θα ήταν βέβαια δυνατή, αν περιορίζονταν μόνο σ' αυτό το ιδανικό κίνητρο. Και οι πολλές απολαύσεις, τις οποίες προσφέρει η γλώσσα σε όσους την έμαθαν, αξίζουν να ληφθούν υπόψη και παρακινούν εκτός από το ιδανικό όραμα και συμπληρωματικά προς αυτό.


Αναφορικά με την πιο ιδανική γλώσσα, το να καταστεί αυτή ζωντανή όχι μόνο θα απαιτούσε τουλάχιστον έναν αιώνα παγκόσμιας και ολόπλευρης συνεχούς πρακτικής μετά τη δημοσίευσή της, αλλά χωρίς μία ιδεολογική βάση, που θα μπορούσε να συγκριθεί με αυτή που ο Ζάμενχοφ διαπότισε την Εσπεράντο, θα είχε πολύ μικρές πιθανότητες να γίνει μία πραγματικά ζωντανή γλώσσα και να αποκτήσει την αναγκαία κοινωνική της βάση. Τουλάχιστον με την Εσπεράντο η διαδικασία αυτή έλαβε χώρα και η γλώσσα είναι τώρα έτοιμη.