Réponse à des propos du ministre de l’intérieur
du gouvernement britannique

En ma qualité de psychothérapeute spécialisé dans les problèmes interculturels, j’ai été indigné d’apprendre que M. David Blunkett, ministre de l’intérieur du gouvernement Blair, considérait que le fait de ne pas parler anglais en famille provoquait chez les immigrants des "schizophrenic rifts" (clivages de type schizophrène). En fait, il est beaucoup plus important pour la santé psychologique d’une famille que tous puissent parler leur langue maternelle ou la langue dans laquelle, sur le moment, se formule spontanément leur pensée. Obliger les immigrants à renoncer à leur langue, c’est les priver du soutien de leur culture et de leur sentiment d’identité, c’est en faire des déracinés complets, et l’on sait que les déracinés ont une tendance plus forte que les autres aux comportements agressifs ou aberrants. Les propos de M. Blunkett témoignent d’une insensibilité aux problèmes culturels et linguistiques qui se manifeste de plus en plus souvent chez les personnes de langue maternelle anglaise. Ils sont à rapprocher de l’affirmation qu’a assénée à M. Hervé Lavenir de Buffon un sénateur étatsunien selon lequel "Il y a 6000 langues dans le monde, 5999 de trop, l’anglais doit suffire" (1). La langue maternelle est la base de tout développement culturel ultérieur.

C’est le fondement sur lequel se développent les facultés psychiques, la perception du monde, le sentiment d’existence. La rejeter, c’est transmettre à la personne le message : "Tu n’es pas ce que tu devrais être, oublie ce que tu es, deviens ce que nous sommes." C’est un meurtre psychique. Par ailleurs, le refus du bilinguisme de plus en plus fréquent chez les peuples de langue anglaise équivaut à une mutilation de l’esprit. On ne perçoit le monde en relief que si les deux yeux fonctionnent bien. De même, on ne comprend en profondeur ce qui se passe que si l’on peut y penser selon deux axes linguistiques. En privant leur population de la vision stéréoscopique que donne la connaissance d’une langue étrangère, les États de langue anglaise s’enferment dans une mentalité qui empêche leurs citoyens de comprendre les sociétés différentes des leurs. À terme, cela pourrait s’avérer plus dangereux que le terrorisme. La tendance à l’ "English Only" dans les pays de langue anglaise est d’autant plus déplorable qu’il existe un moyen simple, rapide et peu coûteux d’assurer le bilinguisme permettant une vision non-égocentrique du monde : le bilinguisme langue maternelle - espéranto. Tout chercheur honnête pourra vérifier que ce moyen a vraiment fait ses preuves.

Respondo al eldiro de la ministro de internaj aferoj de la brita registaro

Kiel psikoterapiisto specialigita pri interkulturaj problemoj, mi indignis legante, ke s-ro David Blunkett, ministro pri enlandaj aferoj en la brita registaro, konsideras, ke la fakto ne paroli angle en la familio kaŭzas ĉe la enmigrintoj skizofreniajn rompojn. Fakte, estas multe pli grave por la psika sano de familio, ke ĉiuj povu paroli la gepatran lingvon aŭ la lingvon, en kiu spontane vortiĝas penso, en la momento, kiam la koncernato parolas. Devigi la enmigrintojn rezigni sian lingvon signifas senigi ilin je la subteno de la propra kulturo kaj de la sento pri identeco ; oni tiamaniere kreas senradikulojn, kaj estas sciate, ke senradikuloj pli ol la ceteraj homoj emas agrese aŭ devie konduti. La paroloj de s-ro Blunkett atestas nesentemon pri kulturaj kaj lingvaj problemoj pli kaj pli oftan ĉe anglalingvanoj. Ili memorigas la aserton, kiun faris al s-ro Hervé Lavenir de Buffon usona senatano : "Ekzistas 6000 lingvoj en la mondo, tio estas 5999 troaj, la angla sufiĉu." (1) La gepatra lingvo estas la bazo de la tuta posta kultura disvolviĝo.

Estas la fundamento, sur kiu disvolviĝas la psikaj kapabloj, la mondpercepto, la sento ekzisti. Forĵeti ĝin, tio estas diri al la persono : "Vi ne estas tio, kio vi devus esti, forgesu, kio vi estas, iĝu, kio estas ni." Tio estas psika murdo. Aliflanke, la emo rifuzi dulingvecon, pli kaj pli ofta ĉe anglalingvaj popoloj, kondukas al mutilado de la menso. Oni reliefe vidas nur, se ambaŭ okuloj bone funkcias. Simile, oni profunde komprenas la okazaĵojn nur, se oni povas pripensi ilin laŭ du lingvaj aksoj. Senigante sian loĝantaron je la stereovidado, kiun ĝuas dulingvanoj, la anglalingvaj ŝtatoj enŝlosas sin en pensmaniero, kiu igas siajn civitanojn nekapablaj kompreni sociojn alitipajn. Post tempo, tio povus montriĝi pli danĝera ol terorismo. La tendenco al "English Only" en anglalingvaj landoj estas des pli bedaŭrinda, ĉar ekzistas simpla, rapida kaj malmultekosta rimedo disvastigi la dulingvecon, kiu ebligas nememcentran rigardon al la mondo : la dulingvismo gepatra lingvo - esperanto. Ĉiu honesta scienca esploristo povos certiĝi, ke tiu rimedo reale pruvis sian valoron.

____________
1. NDLR : phrase citée dans "Le Figaro Magazine" du 22 avril 2002 dans un article intitulé "Europe : après la monnaie, la langue commune".